Tandbederf ontstaat wanneer het glazuur en dentine van een tand wordt aangetast door een zure aanval, nadat u iets met suikers heeft gegeten- of gedronken. Deze suikers worden omgezet in zuren. Na verloop van tijd maakt het zuur een holte (gat) in de tand. Tandbederf wordt ook wel tandcariës of cariës genoemd.
Tandbederf wordt veroorzaakt door zuren die geleidelijk het glazuur en dentine van de tand oplossen. Bacteriën die in tandplak voorkomen zorgen voor omzetting van suikers uit voeding- en dranken, in zuur. Tandplak is een biofilm waar de bacteriën zich in schuilhouden. Het is een zachte witgele massa die gemakkelijk weggepoetst kan worden.
Tandglazuur is de harde, beschermende buitenlaag van de tand en is het hardste bestanddeel dat in het lichaam voorkomt. Het bevat geen zenuwen of bloedvaten en is niet gevoelig voor pijn.
Dentine is de laag dat zich onder het glazuur bevindt en vormt het grootste deel van de tand. Het dentine kan erg gevoelig zijn voor pijn. Dentine bedekt de pulpa van de tand.
De pulpa is de binnenste kern van een tand. Dit is een holte gevuld met zacht weefsel dat bloedvaten en zenuwen bevat. In een gezonde situatie komen er geen bacteriën voor in de pulpa.
Tandplak is een dunne, zachte witgele laag die zich blijft vormen op uw tanden. Het bevat vele soorten bacteriën.
Tandbederf treedt op als suikers in eten en drinken reageren met de bacteriën in tandplak en zo zuren vormen. Elke keer dat u iets eet of drinkt dat suikers bevat, vallen deze zuren de tanden aan en wordt het glazuur zachter: dit proces wordt demineralisatie genoemd. De aanvallen kunnen tot een uur na het eten of drinken aanhouden. Hierna zullen de mineralen uit speeksel de aangetaste delen van uw tanden weer versterken: dit proces wordt remineralisatie genoemd. Het zijn niet alleen suikers die schadelijk zijn voor het gebit: andere koolhydraat houdende voedingsmiddelen en -dranken reageren ook met tandplak en vormen zuren. Dit zijn de ‘vergistbare’ koolhydraten: bijvoorbeeld geraffineerde suikers in bewerkte voedingsmiddelen of natuurlijke suikers zoals in fruit en bijvoorbeeld gekookt zetmeel.
Controleer altijd de ingrediënten. Over het algemeen is alles met ‘ose’ in de naam een suiker, bijvoorbeeld: sucrose, maltose enzovoort.
Het eten van suikerhoudende of zure voedingsmiddelen- en dranken tussen de maaltijden door, kan het risico op aantasting van het gebit vergroten. Uw tanden worden immers vrijwel constant aangevallen door zuren en hebben geen tijd om te herstellen (remineraliseren). Het is daarom belangrijk om gedurende de dag zo min mogelijk suikerhoudende en zure voedingsmiddelen- of dranken te nuttigen.
In de vroege stadia van tandbederf zijn er vaak geen symptomen. Uw tandarts kan echter ook tandbederf in een heel vroeg stadium opsporen, door klinisch onderzoek of met behulp van röntgenfoto’s. Op deze manier kan de tandarts al ingrijpen voordat er daadwerkelijk een holte of gat in de tand is gecreëerd. Dit voorkomt de noodzaak om in de tand te moeten boren ten behoeve van een vulling. In dit vroegtijdige stadium kan nog gebruik worden gemaakt van remineralisatie van de zwakke plekken, waarbij er weer mineralen in de tand worden opgenomen om de zwakke plekken te herstellen. Dit is de reden waarom regelmatige gebitscontrole wordt aanbevolen.
Zodra het gaatje (de cariës) het dentine heeft bereikt, kan uw tand gevoelig worden, vooral wanneer u zoete, zure of warme voedingsmiddelen en dranken consumeert. Als de kiespijn wordt veroorzaakt door warme of zoete gerechten, kan dit slechts enkele seconden duren. Tandbederf wordt veroorzaakt door bacteriën in de mond. Dit proces zal zich voortzetten, indien niet tijdig wordt ingegrepen. Naarmate het gaatje dieper wordt kunnen de bacteriën de zenuw van de tand bereiken. Als dit het geval is, dient er vrijwel altijd een zenuwkanaalbehandeling uitgevoerd te worden. Om dit te voorkomen wordt geadviseerd om tijdig uw tandarts te bezoeken.
Kiespijn is een teken dat u meteen uw tandarts dient te bezoeken. Het kan gezien worden als een teken van het lichaam dat er iets mis is aan het gebit. Indien er geen actie wordt ondernomen kan dit diepgaande gevolgen hebben.
De kauwvlakken van de tanden bevatten veelal fissuren. Fissuren zijn kleine inkepingen aan de bovenzijde van tanden waar tandplak zich makkelijk in kan ophopen. Ook de gebieden tussen tanden zijn lastige plekken om goed schoon te houden. Bacteriën kunnen zich hier gemakkelijker schuilhouden en tandbederf veroorzaken.
Als het tandbederf niet zeer diep is, zal uw tandarts het aangetaste deel van de tand kunnen verwijderen middels een boor en de tand restaureren met een vulling. Soms kan de zenuw in het midden van de tand zijn aangetast. Als dit het geval is, moet de tandarts een zenuwkanaalbehandeling uitvoeren door de zenuw te verwijderen en vervolgens de tand te herstellen met een vulling. Het kan echter voorkomen dat het tandbederf zo extreem is dat er weinig over is van de tand. In dergelijke situaties kan het voorkomen dat de tand zelfs getrokken dient te worden. Bij Dentalnetwork.nl streven wij echter altijd naar behoud van de eigen tanden. Het trekken van een tand is dan ook pas een laatste optie.
Nee. In het eerste stadium van tandbederf is er enkel sprake van demineralisatie: de buitenste laag van de tanden (het glazuur) is ontkalkt en verzwakt. Dit kan eventueel behandeld worden met een speciaal fluoridevernis dat door de tandarts op de aangetaste plek wordt aangebracht. Dit kan helpen om verder verval te stoppen en de tand te remineraliseren. Het is echter belangrijk om de mondhygiëne-instructies die uw tandarts of mondhygiënist u geeft, nauwlettend te volgen. Hierbij dient ook gebruik te worden gemaakt van fluoridetandpasta om te voorkomen dat het verval opnieuw begint.
De tandarts kan een afdeklaag aanbrengen in de fissuren van de kauwvlakken. Dit wordt vaak gedaan bij kinderen, om de kans op cariës te minimaliseren. Hierbij wordt een speciale vulling (sealant genaamd) aangebracht op de kauwvlakken in de inkepingen (fissuren). Hierbij hoeft niet geboord te worden in de tand. Uw tandheelkundig team zal bespreken of dit geschikt voor u is. Kinderen tot 18 jaar krijgen bij Dentalnetwork.nl twee keer per jaar fluorvernis op hun tanden tijdens de gebitscontrole. Dit verkleint ook de kans op cariës.
De beste manier om tandbederf te voorkomen is door ‘s avonds en bij voorkeur na het wakker worden in de ochtend het gebit grondig te reinigen. Zorg ervoor dat u de binnenste, buitenste en bijtende oppervlakken van uw tanden poetst met een fluoridetandpasta. Het gebruik van ragers, tandenstokers of floss helpt ook bij het verwijderen van tandplak en voedsel tussen uw tanden. Dit zijn gebieden waar een gewone tandenborstel niet bij kan komen.
Bezoek regelmatig uw tandheelkundig team, bij voorkeur minimaal tweemaal per jaar. Neem minder vaak suikerhoudende en zure voedingsmiddelen- en dranken. Vermijd eten en drinken (m.u.v. water en melk) tussen de hoofdmaaltijden door, om het aantal keren dat uw tanden door zuren worden aangevallen te beperken. Het kauwen van suikervrije kauwgom kan de speekselaanmaak stimuleren. Dit zorgt ervoor dat de natuurlijke afweer van de mond tegen tandbederf verbetert. Let op: te veel kauwgom kauwen kan het kaakgewricht overbelasten. Dit dient dan ook met mate te gebeuren.
Uw tandheelkundig team zal u laten zien op welke gebieden u het meest moet letten bij het reinigen van het gebit. Zij laten u ook zien op welke manier u goed poetst en hoe de ruimten tussen de tanden adequaat schoongehouden kunnen worden.